Ахыбай К.Д., Түркенов Т.Қ.
АГРЕССИЯ ЖӘНЕ ОНЫ ТУДЫРУШЫ ФАКТОРЛАР *
Аннотация:
в статье рассматривается агрессия және оны тудырушы факторлар
Ключевые слова:
агрессия, және, оны тудырушы, факторлар
«Агрессия» термині еуропалық тілдерде бұрыннан пайдаланылатын сөз, алайда оның анықтамасы әрқашан бірдей болмаған. XIX ғасырдың басына дейін кез келген белсенді мінез-құлық, мейірімділік немесе дұшпандық болсын, агрессивті деп саналды. Кейінірек, бұл сөздің мағынасы өзгерді, ол нақтырақ болды. Олар басқа адамдарға қарсы дұшпандық мінез-құлықты агрессия деп түсінді. Агрессия – тіршілік иесіне зиян келтіру немесе зиян келтіруге бағытталған мінезқұлықтың кез келген түрі. Бірнеше психикалық жарақаттар және олардың салдарлары, кейінірек баланың агрессиясын тудыруы мүмкін. Ата-аналарының ажырасуы Ата-анасының ажырасуы балаға зор әсер етеді және жиі қайтымсыз салдарға әкеледі. Ата-ананың ажырасу туралы шешімі көбінесе баланың есінде бірнеше жыл бойы өмір сүреді, сақталып қалады, ол баланың белгісіздігін қалыптастырады және баланың психологиялық және әлеуметтік жұмысының елеулі бұзылуына және атааналар мен балалар арасындағы қарым-қатынасты өзгертуге әкелуі мүмкін. Ата-анасының өлімі Балалардың қайғы-қасіретке ұшырау тәжірибесі ересектердің қайғы-қасіретін қайталайды. Соған қарамастан, балалардың реакциялары әртүрлі көрінеді және ересектердің олардан күткен нәрселерінен жиі ерекшеленеді. Балалардың ересек адамдар сияқты көп тәжірибе алмағаны туралы пікір үлкен қателік ой болып саналады. Ересектер мен балалар үшін қайғы - жеке тәжірибе. Балалардың бақытсыздықты сезінуі олардың жеке басына және жасына байланысты. Суицидтік ойлар, баланың қайтыс болған адаммен араласқысы келетінін көрсетеді. Сүйікті адамның сезімін жоғалтқан әрбір адам өз-өзіне қол жұмсау туралы ойлайды. Ересектер балалардың өз-өзіне қол жұмсау туралы сұрақтарын сирек сұрайды. Мұндай сұрақтар көптеген адамдарға арналады. Бірақ бұл балаларға қасіретті жеңуге көмектесетін нәрсені сұрастыру керек. Ал кейбіреулері оларға өз өмірін жалғастыруға және проблемалармен күресуге, өздерінің өмірін тоқтату мүмкіндігінің идеясына шынымен берілетініне жауап береді. Алкоголь қабылдайтын отбасылардан шыққан балалар Әкелері және аналары алкогольді шараптарды қабылдайтын отбасылардағы балалар ауыр нейропсихиатриялық мүгедектерге ұшырайды. Бұл балалар көбінесе өздерінің пайдасыздығын сезінеді, отбасындағы жақсы өмірге деген үмітсіз үміт. Нерв жүйесінің созылмалы сарқылуы терең нейропсихологиялық шаршауға алып келеді. Сондықтан, балабақшада олардың қоршаған ортаға бей-жай қарамайтындығы байқалады. Жиі отбасылардағы үмітсіз жағдайға қарсы наразылық топта жетекшілік ету ниетімен көрінеді. Дегенмен, зияткерлік дамудың төмен деңгейіне байланысты олар өздерінің құрдастарының арасында өзін-өзі танытып, ересектердің назарын тартуға тырысады, олар қатесіз әрекеттер жасайды, сабақтарда ойнайды және көшедегі қасіретті ойнайды. Жыныстық қатыгездікке ұшыраған мектеп жасына дейінгі балалар Жыныстық қатыгездік немесе зорлық-зомбылық балаға қарсы келесі іс-әрекеттер жасалса: а) ересек адам мен жыныстық жетілмеген баланың ересек адамға жыныстық рахат алу мақсатында жыныстық байланыс; б) баланы жыныстық қатынасқа тарту мақсатында күш, қауіп немесе алдауды қолдану; в) жыныстық қатынас, ол баланың жасына және физикалық сипаттамаларына байланысты ересектермен қарым-қатынасын бақылай алмайды. Мұндай балалармен қарым-қатынас жасау өте қиын, өйткені олар естен тануды ауыртпалықсыз ақыл-оймен ауырлауды қаламайды және басқалардан бас тартуға, бас тарту мен жиренуге себепкер болады. Әйтсе де мұндай балалар агрессиялық, әлеуметтілік, бақыланбайтын әрекеттермен ерекшеленуі мүмкін. Олар үйден қашып құтылатын көптеген тәжірибелерге ие болуы мүмкін. Зорлық-зомбылық көрген мектепке дейінгі жастағы балалар Статистика бойынша күн сайын балаларға қатысты зорлық-зомбылықтың немесе тиісті күтімнің болмауына байланысты жазатайым оқиғалардың себептері бойынша кем дегенде үш бала өледі. Балалардың дене жарақаттарының жартысынан көбі атааналарының физикалық теріс қылықтарына ұшырады, ал әкелер мен аналар осыған ұқсас түрде қатысады. Балалардың зорлық-зомбылық жасағаны үшін сотталғандардың арасында ерлердің саны әйелдердің санынан төрт есе көп. Ата-аналардың біреуі - күш қолданудың бастамашысы, ал екіншісі - бұл пассивті бақылаушы. Балаларға өздерінің өкілеттіктерін асыра пайдаланатын аналардың орташа жасы 26 жасты құрайды, ал әкелердің орташа жасы - 30 жыл. Көп жағдайда балаларды физикалық жазалау әлеуметтік-экономикалық мәртебесі төмен отбасыларда орын алады. Сонымен, мектеп жасына дейінгі баланың психологиялық және физиологиялық жетіліп дамуы енді қарқынды жүріп келе жатқанда көптеген әлеуметтік және басқа да факторлар агрессияның пайда болуы мен дамуына әсер етеді.
Номер журнала Вестник науки №5 (14) том 4
Ссылка для цитирования:
Ахыбай К.Д., Түркенов Т.Қ. АГРЕССИЯ ЖӘНЕ ОНЫ ТУДЫРУШЫ ФАКТОРЛАР // Вестник науки №5 (14) том 4. С. 233 - 236. 2019 г. ISSN 2712-8849 // Электронный ресурс: https://www.вестник-науки.рф/article/1399 (дата обращения: 20.04.2024 г.)
Вестник науки СМИ ЭЛ № ФС 77 - 84401 © 2019. 16+