Баян А.Б., Муратова А.М.
ШУ ҚАЛАСЫНЫҢ ЕГЖЕЙ-ТЕГЖЕЙЛІ ЖОСПАРЛАУ ҚЫЗЫЛ СЫЗЫҚТАРЫНЫҢ ЖОБАСЫН ӘЗІРЛЕУ КЕЗІНДЕ ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ СҮЙЕМЕЛДЕУ *
Аннотация:
жұмыстың мақсаты – қызыл сызықтарды белгілеу (өзгерту) актісін ресімдей отырып, қызыл сызықтардың бөлу жоспарын әзірлеу және тірек геодезиялық желінің пункттерін сала отырып, қызыл сызықтар жобасын жерге бөліп шығару
Ключевые слова:
қала құрылысы, қызыл сызықтар, бөлу жұмыстары, бөлу жоспары, ситуация, координаттар каталогы, геоақпараттық жүйе, топографиялық негіз
Жұмыстардың орындалуы бөлу жоспарының топографиялық негізін дайындаудан, ағымдағы ситуацияға сәйкес қызыл сызықтарды түзетуден, қызыл сызықтардың тән нүктелерінің координаттарын анықтаудан, ситуацияның тірек объектілерінен қызыл сызықтардың тән нүктелерінің бөлу элементтерін есептеуден және графикалық құжаттаманы ресімдеуден, қызыл сызықтардың координаттар каталогын құрудан және Жамбыл облысының аймақтық геоақпараттық жүйесінің кезекші картасында жариялау үшін қызыл сызықтарды беруден тұрады [1].
Жұмысты орындау маңыздылығы:
- теориялық және практикалық негіздер туралы идеяларды қалыптастыру аумақтарды жоспарлау бойынша құжаттаманы дайындау,
- әлеуметтік, экономикалық, инженерлік-техникалық, эстетикалық, санитарлық-гигиеналық және экологиялық көзқарастарды және елді мекенді жоспарлау жобасын әзірлеу кезектілігін ескере отырып, аумақтар мен олардың бөліктерін жобалау процесін зерттеу.
Қазақстан Республикасында қала құрылысы жобаларын әзірлеу, келісу және бекіту тәртібі туралы нұсқаулыққа сәйкес қызыл сызықтардың бөліну сызбасы топографиялық негізде 1:2000 масштабында дециметрлік тормен орындалды [2, 36 б.].
Бірінші кезеңнің алынған түсірілім нүктелерінің негізінде бөлу жоспарын одан әрі әзірлеу үшін топографиялық негіз (жоспардың жоспарлы-биіктік негіздемесі және ситуация) әзірленді. Жергілікті жердегі күрделі құрылыстар цифрландырылды, одан әрі бекітілген қызыл сызықтардың тән нүктелерінің бөлшектеу элементтері анықталды, жергілікті координаттар жүйесінде дециметрлік тор құрылды, жолдар мен жүру бөліктерінің нақты осьтері цифрландырылды. Топографиялық негіздің мысалы 1-суретте келтірілген.
Сурет 1. Түсіру нүктелері бойынша цифрланған нысандар.
Жұмыстарды орындау кезінде Civil 3D бағдарламалық жасақтамасы қолданылды.
Қызыл сызықты анықтаудың бірінші кезеңі көшенің осьтік сызығын анықтау болды. Көшенің осьтік сызығын анықтау келесі нысандарға қатысты жүргізілді:
- жер учаскелерін нақты пайдалану,
- аумақтық аймақтар шекарасындағы МЖК ААЖ сәйкес жобалау объектілері,
- қаланың бас жоспары көшелерінің жұмыс істеп тұрған осьтік желілері,
- бір аумақтық аймақ шегінде жер учаскелерін қолданыстағы және жоспарлы пайдаланудың әртүрлі түрлері,
- көше-жол желісінің тарихи қалыптасқан жүйесі [3, 96 б.].
Белгілі бір көше сызықтарының мысалдары 2-суретте келтірілген.
Сурет 2. Көшелердің белгілі бір осьтік сызықтары.
«Қызыл сызықтардың бөлу координаттар жоспарына» сәйкес қызыл сызықтардың қисық сызықтарының сыну, створ, басталу нүктелерін қамтитын қызыл сызықтардың тән нүктелерінің координаттары координаттар каталогына жинақталған. Каталог ҚР БК 3.01-01-2008 «Қалалар мен басқа да елді мекендердің бөліктерін жоспарлау жобаларын әзірлеу жөніндегі әдістемелік нұсқаулар» сәйкес қалыптастырылды және нүктелердің нөмірлерін, олардың жоспарлы координаттарын Х (Солтүстік) және Y (Шығыс) қамтиды. Нүктелердің координаттары жергілікті координаттар жүйесінде миллиметрлік дәлдікпен берілген [4. 213б.]. «Қызыл сызықтардың бөлу координаттары жоспарының» үзіндісі 3-суретте көрсетілген.
Сурет 3. Қызыл сызықтардың координаталық жоспарының мысалы.
Барлық деректер Шу қ. жергілікті координаттар жүйесінен WGS84 жобаланған.
Жұмыс жоспарына сәйкес келесі міндеттер аяқталды:
- Жергілікті координаттар жүйесінде топографиялық негіз құрылды,
- Көшелердің осьтік сызықтары анықталды, қолданыстағы қызыл сызықтар түзетілді, құрылысты реттеу сызықтары анықталды,
- «Орнатылатын қызыл сызықтар жоспары», «қызыл сызықтардың бөлу координаттары жоспары», «қызыл сызықтардың қосымша бөлу элементтерінің жоспары» сияқты графикалық құжаттама ресімделді,
- Қызыл сызықтардың координаттар каталогы құрылды,
- АГАЖ-да жариялауға жіберу үшін ГАЖ форматындағы материалдар дайындалды.
Жұмыстарды орындау барысында мамандандырылған бағдарламалық жасақтама қолданылды, барлық жұмыстар ҚР геодезия және картография, сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі саласындағы қолданыстағы заңнамасына сәйкес, сондай-ақ Шартқа техникалық ерекшелікке сәйкес орындалды.
Жұмыстың нәтижесі – болашақ құрылыстардың, жолдардың, жер учаскелерінің және басқа да объектілердің орналасқан жерін анықтау мақсатында қызыл сызықтарды жерге шығару үшін қолдануға болатын қызыл сызықтардың қалыптасқан каталогы.
Номер журнала Вестник науки №5 (86) том 3
Ссылка для цитирования:
Баян А.Б., Муратова А.М. ШУ ҚАЛАСЫНЫҢ ЕГЖЕЙ-ТЕГЖЕЙЛІ ЖОСПАРЛАУ ҚЫЗЫЛ СЫЗЫҚТАРЫНЫҢ ЖОБАСЫН ӘЗІРЛЕУ КЕЗІНДЕ ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ СҮЙЕМЕЛДЕУ // Вестник науки №5 (86) том 3. С. 2285 - 2290. 2025 г. ISSN 2712-8849 // Электронный ресурс: https://www.вестник-науки.рф/article/23268 (дата обращения: 09.07.2025 г.)
Вестник науки © 2025. 16+