Әбутәліп М.Ф., Муратова А.М.
КҮРДЕЛІ РЕЛЬЕФ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ТОПОГРАФИЯЛЫҚ ТҮСІРІС КЕЗІНДЕ ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ ӨЛШЕМДЕРДІҢ ДӘЛДІГІ МЕН СЕНІМДІЛІГІ *
Аннотация:
жұмыстың мақсаты – күрделі рельеф жағдайында топографиялық түсіріс кезінде қолданылатын әдістер мен технологияларға егжей-тегжейлі шолу жасау
Ключевые слова:
топографиялық түсіріс, күрделі рельеф, инженерлік-геодезиялық ізденістер, далалық жұмыстар, камералдық жұмыстар
Далалық жұмыстар басталар алдында жұмыстарды жоспарлау үшін келесі картографиялық материалдар таңдалды:
1. Пункттердің координаттары мен биіктіктерінің, Мемлекеттік Геодезиялық желінің нивелирлік белгілерінің каталогы.
2. Топографиялық түсіріс учаскесінде жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль асфальтталған жолдарына шығатын далалық автожолдар, қолданыстағы 110 КВ электр беру әуе желілері, сондай-ақ жақын жерде құрылыс материалдарының карьері орналасқан, шартты белгілермен белгіленген.
Бастапқы деректермен үйлестіру бойынша топографиялық-геодезиялық жұмыстарды жүргізу кезінде, жоспарлы және биіктік қатынастарда МГК № 6 кәсіпорны әр жылдары орындаған бұрынғы жылдардағы жұмыстардың МГС пункттері болды [1, 176б.].
Геодезиялық белгілердің сақталуын және оларды жұмыстарды жүргізу кезінде пайдалану мүмкіндігін белгілеу үшін МГЖ, МНЖ пункттеріне тексеру жүргізілді. Жергілікті жерлерде пункттерді іздеу карталар, олардың орналасу сипаттамалары, қол навигаторы арқылы жүзеге асырылды. Жиелендірудің спутниктік геодезиялық желісінің пункттері қолданыстағы тірек желісін дамытуда бір реттік тәртіппен қаланды.
Пункттерді орналастыру орындары шартпен таңдалды:
бақылаудың қалыпты жағдайларын қамтамасыз ету, жабықтықтың және шағылысатын беттердің болмауы:
центрдің ұзақ мерзімді сақталуын және өзара көрінуін қамтамасыз ету:
пункттердегі көкжиектің жабылуы 15°аспауы тиіс:
ауа-райына қарамастан кез келген уақытта пунктке қол жеткізуді қамтамасыз ету.
Уақытша белгілер диаметрі 5-8 см болатын ағаш қазықтар болды. Уақытша қазықтың ортасы қазықтың жоғарғы бөлігіне соғылған шегемен белгіленді.
Белгіні сол жерде табуды жеңілдету үшін қызыл бояумен белгілер қойылды. Түсірілім негіздемесінің әрбір белгісіне реттік нөмір беріледі, ол бұрын бар белгілердің нөмірлерімен сәйкес келмейді [2, 21б.].
Жұмысты бастау үшін геодезиялық мемлекеттік желінің жақын пункттерін анықтай отырып, жергілікті жерді рекогносцировкасы жүргізілді. Осыдан кейін геодезиялық мемлекеттік желінің жақын пункттеріне байланыстыра отырып, Жоспарлы–биіктік жергілікті жүйені құру бойынша жұмыс жүргізілді, сондай-ақ жүргізілетін жұмыстар учаскесіне тікелей жақын жерде жергілікті геодезиялық желінің уақытша пункттері бекітілді.
Сондай-ақ, осы учаскедегі тау-кен жұмыстарына толық сәйкестік анықталған жер бөлу нүктелері бекітілді [3].
1-суретте жұмыс жүргізілген учаске көрсетілген. 1-кестеде топырақ реперлерінің координаттары мен бастапқы деректері көрсетілген.
Сурет 1. Жүргізілетін жұмыстар учаскесі.
Кесте 1. Реперлердің координаттары мен бастапқы деректері.
Далалық геодезиялық жұмыстарды орындау үшін келесі геодезиялық аспаптар пайдаланылды: South Galaxy G1 PLus және Trimble R8s GPS-қабылдағыштары.
Түсіріс нәтижелерін (2-5 суреттер) камералдық өңдеу «AutoCAD» бағдарламасында орындалды.
Жоспарларды цифрландыру үшін растрлық бейнені дайындау кезінде келесі жұмыс түрлері жүргізілді:
мәтіндік файлды жіктеуіш кодтары бойынша өңдеу:
1:1000 масштабтағы рельефтің цифрлық моделін құру AutoCAD бағдарламасында тақырыптық қабаттарға бөлініп, НТД сәйкес қолданыстағы шартты белгілерді қолдана отырып жүзеге асырылды.
Номер журнала Вестник науки №5 (86) том 3
Ссылка для цитирования:
Әбутәліп М.Ф., Муратова А.М. КҮРДЕЛІ РЕЛЬЕФ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ТОПОГРАФИЯЛЫҚ ТҮСІРІС КЕЗІНДЕ ГЕОДЕЗИЯЛЫҚ ӨЛШЕМДЕРДІҢ ДӘЛДІГІ МЕН СЕНІМДІЛІГІ // Вестник науки №5 (86) том 3. С. 2291 - 2296. 2025 г. ISSN 2712-8849 // Электронный ресурс: https://www.вестник-науки.рф/article/23269 (дата обращения: 12.07.2025 г.)
Вестник науки © 2025. 16+