Айдарбекова К.А.
КЛАСТЕРЛІК ҚҰРЫЛЫМДАР ШЕҢБЕРІНДЕ ШАҒЫН ҚАЛАЛАРДЫ ДАМЫТУДЫҢ МЕМЛЕКЕТ ЭКОНОМИКАСЫНДАҒЫ РӨЛІ *
Аннотация:
бұл мақалада кластерлік құрылымдардың мемлекет пен оның аймақтарының экономикасын дамытудағы рөлі қарастырылады. Шағын қалаларды дамытудың стратегиалық бағыты республикалық деңгейде анықталуы керектігі талданады
Ключевые слова:
экономика, шағын қала, шағын қалалардың дамуы, кластерлік құрылымдар, экономикалық даму
Табиғи-ресурстық, еңбек, инвестиция, инновациялық әлеуеттердің белгілі бір мазмұны мен құрылымын сипаттайтын аймақтық экономикалық жүйелер ұлттық экономиканың ажырамас бөлігі болып табылады, бұл негізгі макроэкономикалық индикаторлар динамикасының аумақтық локализацияланған құрылымдардың жай-күйі мен даму бағыттарына тәуелділігін анықтайды. Кластерлік құрылымдар және олардың мемлекет пен оның аймақтарының экономикасын дамытудағы рөлі ұзақ уақыт бойы экономистердің назарында болды. Сонымен бірге кластерлер құрамындағы экономикалық өсу нүктелері туралы және кластерлік стратегияларды іске асыру нәтижесінде инновацияларды тарату тетігі туралы сұраққа жауап екіұшты болып қала береді. Осыған байланысты, кластерлеудің экономика үшін синергетикалық әсерін жүзеге асыруда қалалық агломерациялардың рөлі ерекше қызығушылық тудырады. Егер ірі муниципалитеттердің экономикасы экономикалық әдебиеттерде әртүрлі әлеуметтік-экономикалық мәселелерді талдау тұрғысынан терең зерттелген болса, онда шағын қалалардың прогрессивті дамуды қамтамасыз етудегі рөлі әлі де болса аз зерттелген болып қалады. Сонымен қатар, бұл мәелені шешудің дәстүрлі тәсілі сақталуда. Ол аумақта орналасқан бюджеттік жүйедегі реципиенттердің (заңды құқық негізінде төлем не табыс алушылар) мәртебесіне, құрылымдық қайта құрулардың аяқталмағанына байланысты тоқырау прцестеріне, шаруашылық жүргізуші субъетілердің кадрлықәлеуетінің сапасының төмендеуіне мән беруге негізделген [1]. Қазіргі таңда Қазақстанда 88 қала бар, оның 41-не шағын қала статусы берілген. Олардың тыныс-тіршілігінің жекелеген аспектілерін дамытуға, атап айтқанда, жұмыспен қамтуды қолдауға бағытталған жекелеген мемлекеттік бағдарламалар ғана жұмыс істейді [2]. Шағын қалалардың елдің әлеуметтік-экономикалық дамуындағы орны олардың аумақтық еңбек бөлінісінің пропорцияларын қалыптастыруда маңызды рөл атқаратындығында, Қазақстан өңірлерінде шаруашылық жүргізу және қоныстандыру жүйелерінің тірек орталықтары болып табылады. Қазақстанның шағын қалаларының болашағы үшін міндеттердің нақты спектрін анықтаусыз кеңістікті дамытудың заманауи стратегиясын қалыптастыру мүмкін емес, бұл оларды экономикалық және қоныс аудару феномені ретінде нақты сәйкестендіруді ғана емес, сондай-ақ шағын қалалардың нақты өңірлер мен тұтастай елдің шаруашылық және әлеуметтік дамуында атқаратын рөлін терең талдауды талап етеді. "Шағын қала" ұғымы негізінен шартты. Қазақстан Республикасының сәулет, қала құрылысы және құрылыс қызметі туралы Заңында қаланың басты жіктемелік белгісі ретінде оның халқының саны пайдаланылады, атап айтқанда, осы белгі бойынша шағын қалаларға 50 мың адамға дейінгі халқы бар қалалық қоныстар жататындығы көрсетіледі [3]. Шағын қалаларды дамытудың стратегиялық бағыты республикалық деңгейде анықталуы керек екенін мойындай отырып, сонымен бірге ұлттық бағдарламалық құжаттарды қалыптастыру кезінде муниципалитеттердің барлық түрлерін есепке алудың мүмкін еместігін атап өткен жөн. Осыған байланысты шағын қалаларды дамыту құралдарын және Қазақстан экономикасының қазіргі кезеңінде олардың әлеуетін іске асыру тәсілдерін анықтау өкілеттіктері аймақтық құрылымдарға берілуі керек. Өз кезегінде, аймақтардың тұрақты дамуы көбінесе олардың ішкі жүйелерінің жұмыс істеу тиімділігіне байланысты, бұл Респулика субъектілерінің жекелеген аумақтарындағы муниципалитеттердің бәсекелестік артықшылықтарын қалыптастыруға және іске асыруға бағытталған реттеуші әсер ету шараларының мазмұнын анықтайды. Кластерлік құрылымдардың құрамында маңызды ресурстық әлеуетке ие шағын қалаларды сақтау және дамыту перспективалы болып көрінеді, бұл Қазақстан аймақтарында қалыптасқан муниципалитеттер санының азаюының теріс тенденциясын және қоныс аудару бағдарламаларына бюджет шығындарын көбейтуді, жергілікті бюджет тапшылығын жеңуге мүмкіндік береді. Аймақтық және муниципалды даму бағдарламаларын қалыптастыруда кластерлік тәсілдің артықшылықтарын пайдалану қажеттілігі, сондай-ақ инновациялық процестерді жүзеге асыруда шағын қалалардың әлеуетін пайдалану диссертациялық зерттеу тақырыбын таңдауды, оның теориялық және практикалық маңыздылығын алдын-ала анықтады.
Номер журнала Вестник науки №5 (38) том 2
Ссылка для цитирования:
Айдарбекова К.А. КЛАСТЕРЛІК ҚҰРЫЛЫМДАР ШЕҢБЕРІНДЕ ШАҒЫН ҚАЛАЛАРДЫ ДАМЫТУДЫҢ МЕМЛЕКЕТ ЭКОНОМИКАСЫНДАҒЫ РӨЛІ // Вестник науки №5 (38) том 2. С. 70 - 74. 2021 г. ISSN 2712-8849 // Электронный ресурс: https://www.вестник-науки.рф/article/4417 (дата обращения: 25.04.2024 г.)
Вестник науки СМИ ЭЛ № ФС 77 - 84401 © 2021. 16+